Author: much@fcukrze

Istnieje wiele różnorakich czynników wewnętrznych i zewnętrznych odpowiedzialnych za nieprawidłowe funkcjonowanie komórek nerwowych mózgu, które mogą spowodować napad padaczkowy.

Do najczęstszych czynników zewnętrznych wywołujących atak padaczki /epilepsji/ można zaliczyć:

1. Infekcje, którym towarzyszy wysoka gorączka
2. Gwałtowne zmiany pogody
3. Stres fizyczny lub psychiczny
4. Brak wystarczającej ilości snu
5. Pewne bodźce sensoryczne

• bodźce wzrokowe (kontrast jasne–ciemne, rozbłyski światła)
• bodźce przedsionkowe – gwałtowne zmiany ruchu rotacyjnego ( na desce rotacyjnej lub innym sprzęcie szybkie obroty w jedną stronę i natychmiast zmiana kierunku rotacji w drugą stronę) oraz bodźce wibracyjne podawane szczególnie w pobliżu ucha lub na głowę dziecka
• bodźce dotykowe związane z czuciem powierzchniowym zwłaszcza u dzieci nadwrażliwych sensorycznie
• bodźce dźwiękowe związane z pewnymi emocjami, powodujące odczuwanie strachu, czy nieuzasadnionego lęku.

Terapia integracji sensorycznej nie jest przeciwwskazana dzieciom z padaczką i nie ma konieczności wprowadzania całkowitego zakazu stosowania tej terapii dla tych dzieci. Należy jednak brać pod uwagę czynniki związane z przeciążeniem sytemu nerwowego nadmiarem bodźców sensorycznych. Przeciążenie może być skutkiem sumowania się doświadczeń sensorycznych dziecka w ciągu dnia czy dni w czasie których uczestniczy ono nie tylko w różnorodnych terapiach ale też jest w sposób naturalny wystawiane na działanie bodźców sensorycznych. Bawi sie na placu zabaw na huśtawkach, karuzeli, jeździ na rowerze, ogląda telewizję, gra w gry na komputerze itp. Wszystkie te doświadczenia się sumują w układzie nerwowym. Tak więc jeśli tego samego dnia dziecko przed terapią oglądało długo telewizję, a jest nadwrażliwe na bodźce wzrokowe to oczywiście podczas terapii może nastąpić przestymulowanie i napad padaczki. Jeśli tego samego dnia dziecko było długo na placu zabaw i huśtało się lub kręciło na karuzeli to może nastąpić atak podczas sesji terapeutycznej. Brak snu oraz zmęczenie również zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia napadu. Szczególnie narażone na przeciążenie systemu nerwowego są dzieci nadwrażliwe sensorycznie. Doświadczony terapeuta musi brać to pod uwagę i rozmawiać z rodzicami  by wiedzieć jaki jest program dnia dziecka z padaczką szczególnie tego w którym przychodzi na terapię integracji sensorycznej.

Właściwy układ ćwiczeń podczas terapii zapewni dziecku z padaczką doświadczenia związane z ruchem takie jak huśtanie, kręcenie się, zjeżdżanie, bieganie i jednocześnie nie doprowadzi do przestymulowania. Ruch jest niezbędnym czynnikiem organizującym pracę mózgu i jednocześnie stanowi dla dziecka ogromną przyjemność, a badania wskazują iż dobra kondycja fizyczna ma korzystny wpływ na przebieg leczenia padaczki.

Należy jednak pamiętać o pewnych ograniczeniach unikając podczas terapii integracji sensorycznej:

• przemęczenia podczas ćwiczeń wymagających dużego wysiłku
• dużej zmienności ćwiczeń podczas terapii
• intensywnej jednoczesnej stymulacji układu przedsionkowego i wzrokowego
• intensywnej stymulacji wibracyjnej szczególnie podawanej w okolicy ucha, na kości czaszki i mięśnie karku
• intensywnej stymulacji czucia powierzchniowego (delikatnego masowania, muskającego skórę) , które jest szczególnie pobudzające dla układu nerwowego
• stosowania lamp stroboskopowych szczególnie u dzieci nadwrażliwych wzrokowo
• ćwiczeń z dużym wyzwaniem w których występuje ryzyko upadku, gwałtownej utraty równowagi i pojawienia się związanego z tym dużego napięcia emocjonalnego

Podczas sesji terapeutycznej znacznie częściej niż u innych dzieci należy wprowadzać przerwy między ćwiczeniami, które mogą być okazją do dostarczenia bodźców proprioceptywnych.

Oczywiście zawsze należy konsultować z neurologiem program terapii jeśli mamy wątpliwości.

Co jeśli jednak pojawi się napad padaczki podczas terapii?

• jeśli podczas terapii występują sygnały zapowiadające napad tzw. aura — ułóż  dziecko w na podłodze, materacu w pozycji wyprostowanej i rozluźnij ubranie, zwłaszcza w okolicy szyi,
• spokojnie czekaj, aż napad minie, uważnie obserwując dziecko
• jeśli dziecko obficie się ślini, przechyl głowę na bok w celu uniknięcia zakrztuszenia
• podczas niektórych napadów lub zaraz po nich, może dojść do wymiotów. Wówczas ułóż dziecko na boku
• po ustaniu napadu dziecko jest zazwyczaj ospałe, kontakt z nim jest utrudniony, może zapaść w głęboki sen. Nie przeszkadzaj dziecku. Potrzebuje ono teraz odpoczynku
• czasami po napadzie następuje stan pobudzenia, lecz również i w takim wypadku należy po prostu przeczekać aż dziecko się uspokoi.

Czego nie należy robić w trakcie napadu?

1. nie staraj się na siłę przytrzymywać rąk i nóg w trakcie trwania napadu,
2. nie próbuj otwierać zaciśniętych szczęk dziecka (nawet jeśli przygryzło sobie język, co doprowadziło do krwawienia),
3. nie ma konieczności przerywania napadu nawet gdy napad trwa kilkanaście minut.
4. nie staraj się obudzić dziecko po napadzie jeśli zaśnie poprzez potrząsanie,
5. nie używaj jakichkolwiek metod przywracania przytomności
6. lekarz powinien być wezwany tylko wtedy, gdy napad znacznie się wydłuża

Dziecko, które ma mały napad (np. nieświadomości, napady psychomotoryczne) należy uważnie obserwować, nie pozostawiać go samego w trakcie trwania napadu. Nie należy podejmować pochopnych działań, a jedynie uważnie obserwować dziecko.

We wszystkich budzących wątpliwości sytuacjach bezwzględnie należy kontaktować się z neurologiem. Ważne są też informacje rodzica o przebiegu choroby dziecka, branych lekach, postępowaniu, zaleceniach od neurologa itp.

Obszary wymagające terapii psychologicznej

 

Na czym polega terapia psychologiczna dzieci jąkających się? Zakładając, że logopeda prowadzący dziecko pracuje z nim nad technicznym aspektem jąkania, rolą psychologa jest praca nad wszystkimi problemami towarzyszącymi temu zaburzeniu. Trudności emocjonalne, konflikty społeczne, niepożądane wydarzenia czy stresy nasilają jąkanie i uniemożliwiają skuteczną terapię.
Do obszarów wymagających pracy lub konsultacji psychologicznej można zaliczyć:

1. Nieumiejętność radzenia sobie z emocjami – najczęstszy problem zgłaszany przez rodziców. Dzieci jąkające się zazwyczaj mają trudności z wyrażaniem i samoregulacją emocji. Stosują nieadaptacyjne strategie radzenia sobie ze złością, strachem, stresem, smutkiem czy porażką. Terapia polega na dostarczeniu dziecku wiedzy o emocjach i umiejętności radzenia sobie z nimi.
2. Niskie poczucie własnej wartości – jeden z najczęstszych problemów zgłaszanych u dzieci jąkających się. Dziecko wykazuje brak wiary we własne możliwości i szybką rezygnację z podejmowanych działań. Wpływ na rozwój poczucia własnej wartości dziecka mają przede wszystkim rodzice, praca musi odbywać się ściśle z ich współpracą.
3. Identyfikacja, rozumienie i zaakceptowanie swojej trudności. Nadal wielu rodziców nie rozmawia ze swoimi dziećmi o problemie jąkania. Dziecko chodzi na terapię, ale nie wie, dlaczego, lub nie rozmawia z rodzicem o swoich trudnościach i emocjach dotyczących jąkania. Bywa, że dziecko nie wie, co się z nim dzieje, ale odczuwa dyskomfort płynący z własnego organizmu i otoczenia. Zaburzenie nie jest nazywane po imieniu i można odnieść wrażenie, że rodzice unikają tego tematu. Taka sytuacja nie jest dobra dla dziecka.
   Pierwszym krokiem pracy w terapii – nie tylko jąkania, ale wszystkich innych zaburzeń rozwoju – jest rozpoznanie i nazwanie problemu. Każdy rodzic i terapeuta powinien przeprowadzić z dzieckiem tzw. mowę motywującą, wyjaśniającą dziecku jego trudność w komunikowaniu się. Taka rozmowa musi być jednak dostosowana do wieku i możliwości dziecka, a także do rodzaju jąkania. Dlatego należy to skonsultować z logopedą prowadzącym dziecko. Dziecku należy okazać zrozumienie dla jego trudności i zawsze odpowiadać mu prawdę na wszystkie jego pytania.
4. Różnorodne zaburzenia lękowe. Częstym problemem zgłaszanym przez rodziców są różnego rodzaju lęki. Są to trudności z obszaru lęków separacyjnych, społecznych, fobii, nasilonych lęków wieku dziecięcego, charakterystycznych dla danej fazy rozwojowej. Terapia polega na wdrożeniu strategii radzenia sobie z lękami i zawsze obejmuje współpracę z rodzicami dziecka.
5. Tendencja do nadmiernego przejmowania się i zamartwiania sytuacjami życia codziennego. Dzieci te często martwią się, co myślą o nich inni. Przejmują się tym, co dzieje się u nich w domu i szkole. Zanim zasną, jeszcze raz przeżywają wydarzenia z całego dnia i często się niepokoją. Praca z psychologiem polega głównie na obalaniu błędnych przekonań i analizie myśli negatywnych, a także wprowadzeniu strategii radzenia sobie ze stresem.
6. Perfekcjonizm. Dość często zdarza się, że dzieci jąkające się wykazują nadmierną staranność i dbałość o szczegóły. Obserwuję, że perfekcjonizm jest związany głównie z obszarem szkolnym, ocenami, a także rysowaniem czy zabawą. Praca nad tendencjami perfekcjonistycznymi jest trudna, gdyż wiążą się one z poczuciem własnej wartości, radzeniem sobie z porażką, wymaganiami rodziców czy schematami myślowymi.
7. Problemy interpersonalne. Najczęstszym problemem jest brak asertywności. Dzieci nie potrafią wyrażać swoich uczuć i swojego zdania. Nie umieją się bronić przed krytyką. Nie radzą sobie z odrzuceniem czy wyśmianiem. Występują trudności z komunikacją z rówieśnikami i zawieraniem przyjaźni. Równie często sygnalizowane są nieśmiałość i problem z zawieraniem nowych znajomości. Pomoc psychologiczna polega na nauce zachowań asertywnych i właściwej komunikacji. W takim wypadku często proponowane są zajęcia grupowe.
8. Problemy rodzinne. Zdarzają się trudności z akceptacją jąkania i uczuć własnego dziecka. Rodzice miewają problemy z wyrażaniem własnych emocji. Pojawiają się lęki rodziców wynikające z jąkania dziecka. Często są to problemy natury wychowawczej, związane z dyscypliną czy nieradzeniem sobie z zachowaniami trudnymi. Bywa, że rodzice stawiają dziecku zbyt wysokie wymagania. Często mówią również o problemie nadmiernej rywalizacji w rodzeństwie. Badania psychologiczne dodatkowo ujawniają problemy małżeńskie związane z komunikacją. Zaleca się wówczas konsultację lub terapię rodzinną, a także warsztaty umiejętności wychowawczych. Po każdym spotkaniu z dzieckiem prowadzona jest psychoedukacja rodzica i wykonywanie ćwiczeń w domu.
9. Reakcja innych dzieci na jąkanie. Rodzice bardzo często proszą o radę, jak reagować na pytania związane z jąkaniem i jak przygotować dziecko do szkoły. Padają pytania, czy i kiedy rozmawiać z innymi dziećmi w przedszkolu czy szkole, zwłaszcza gdy jąkanie jest bardzo nasilone. Wielokrotnie zdarza się, że trzeba pracować z samym dzieckiem nad jego poczuciem własnej wartości i asertywnością, aby umiało radzić sobie z wyśmiewaniem i brakiem akceptacji.
   Na szczęście, coraz mniej jest przypadków szykanowania związanego z samą niepłynnością mowy. Natomiast zdarza się, że dziecko jest odrzucone w grupie z powodu zaburzeń w komunikacji.
10. Współwystępowanie innych chorób lub zaburzeń psychicznych. W praktyce poradnianej najczęstszym zaburzeniem pojawiającym się u pacjentów, obok jąkania, jest zespół Aspergera. Zdarzały się też, sporadyczne, przypadki ADHD i mutyzmu wybiórczego. Największą grupę dzieci jąkających się stanowią jednak pacjenci z różnymi problemami lękowymi. Terapia psychologiczna dziecka jąkającego się, przejawiającego inne poważne zaburzenie, musi być jednak dostosowana i prowadzona zgodnie z dodatkowymi potrzebami, związanymi z innymi trudnościami.
11. Problemy wynikające z opóźnień, nieharmonijności lub deficytów funkcji percepcyjno-motorycznych. W przeważającej większości przypadków dzieci jąkające się są bardzo dobrze rozwinięte poznawczo. Często jednak spotykam się z różnymi przypadkami dysharmonii poszczególnych funkcji poznawczych lub zaburzeniami koncentracji uwagi. Dzieci te wymagają dodatkowych badań psychologiczno-pedagogicznych, nierzadko w kierunku specyficznych trudności w uczeniu się. Pacjenci kierowani są na terapie pedagogiczne, a także wymagają systematycznej pomocy w domu lub szkole.
12. Większość powyższych problemów sygnalizowana jest już w trakcie wywiadu z rodzicami lub na konsultacjach z logopedami prowadzącymi dzieci. Psycholog może jednak dowiedzieć się bardzo wiele z dodatkowych badań psychologicznych. Dzięki zastosowaniu metod projekcyjnych, kwestionariuszy osobowości, testów inteligencji czy trudności szkolnych można zdiagnozować przyczyny problemów dziecka.

źródło: Alicja Pałac-Nożewska, www.forumlogopedy.p

Mowa stanowi nieodłączny element naszego życia. Jest podstawą komunikacji między ludźmi. Dzięki niej człowiek może wyrażać siebie, a także zdobywać informacje z otaczającego świata. Nie jest to czynność dana z góry, lecz nabywana wskutek działania określonych bodźców i stymulacji środowiskowej.

Już w okresie prenatalnym następuje rozwój narządów artykulacyjnych poprzez czynności ssania i połykania. Kształtuje się również aparat słuchowy, który pozwala odbierać bodźce dźwiękowe. W okresie niemowlęcym dziecko będzie doskonaliło te czynności, jeżeli zapewnimy mu odpowiednie warunki do rozwoju.

Korygowanie zaburzeń mowy w jak najmłodszym wieku pozwala wyeliminować trudności i niepowodzenia szkolne, gdyż różnego rodzaju odstępstwa od prawidłowej wymowy często objawiają się błędami w pisowni, słabo opanowaną techniką czytania, zahamowaniami w swobodnym wypowiadaniu się. Zaburzenia mowy negatywnie wpływają na rozwój osobowości dziecka, rzutują na wykształcenie się u niego takich cech jak nieśmiałość, skrytość, utrudniają właściwy przebieg procesów myślowych i kontakty z rówieśnikami, otoczeniem. Powodzenie terapii logopedycznej nie jest możliwe bez dokładnego, trafnego ustalenia przyczyn wywołujących daną wadę wymowy.
Przez terapię logopedyczną rozumiemy całość specyficznych, zamierzonych oddziaływań ukierunkowanych na usunięcie wszelkich zakłóceń procesu porozumiewania się (od prostych wad wymowy do niemożności mówienia włącznie).

Terapia logopedyczna wymaga specyficznego podejścia i wykorzystania wielu dodatkowych sposobów pracy. Stosowanie elementów metod wspomagających ma na celu urozmaicanie zajęć gabinetowych oraz nauczenie rodziców, jak bawić się z dziećmi i jak wykorzystywać codzienne sytuacje, aby spontanicznie wspomagać ich rozwój. Do najczęściej stosowanych metod wspierających terapię logopedyczną należą:

Pedagogika zabawy – jest symboliczną nazwą poszukiwań metodycznych, ułatwiających proces uczenia. Nawiązując do teorii psychologii humanistycznej i wyodrębniającego się z niej nurtu pedagogiki postaci, próbuje przełożyć założenia teoretyczne na propozycje sytuacji, w których uczestnik grupy może bez lęku rozwijać swoje najlepsze cechy.

Logorytmika – jest swoistą formą połączenia rytmiki i terapii logopedycznej, gdyż wykorzystuje możliwość oddziaływania na sferę słuchową, słuchowo-ruchową i ruchową dziecka w ścisłym połączeniu z metodologią pracy logopedycznej.

Metoda Dobrego Startu, której autorką jest Marta Bogdanowicz – znany polski psycholog zajmujący się terapią dzieci z zaburzonym rozwojem, szczególnie z trudnościami w uczniu się. Celem metody jest jednoczesne usprawnianie czynności analizatorów wzrokowego, słuchowego i kinestetycznego, a także harmonizowanie wszystkich funkcji psychomotorycznych.

Ruch Rozwijający Weroniki Sherborne – jest metodą niewerbalną, uaktywniającą język ciała i ruchu. Główną ideą metody jest rozwój dziecka poprzez posługiwanie się ruchem rozwijającym świadomość własnego ciała, przestrzeni i działania w niej, a także nawiązanie bliskiego z kontaktu z innymi ludźmi. Grupy ćwiczeń wspomagających rozwój dziecka zawierają ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała, pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu, ułatwiające nawiązanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą oraz ćwiczenia twórcze.

Metoda integracji sensorycznej, której autorką jest Anna Jean Ayres – psycholog kliniczny i terapeutka zajęciowa, to system ćwiczeń, które mają nauczyć mózg właściwego reagowania na bodźce zewnętrzne. Dziecko wykonuje ćwiczenia i zabawy ruchowe, które poprawiają jakość odbierania, przesyłania i organizowania bodźców, czyli ogólnie jakość funkcjonowania systemów sensorycznych.

Fonogesty – to system umownych gestów, które uzupełniają mowę, a tym samym ułatwiają człowiekowi niesłyszącemu wzrokowe odbieranie wypowiedzi słownych, czyli odczytywanie mowy z ruchu warg. Rezultatem korzystania z fonogestów jest min. poprawa kontaktu wzrokowego z rozmówcą, koncentracja uwagi na jego ustach oraz zdolność do wsłuchiwania się w wypowiadane przez niego słowa. Poprawia się również skuteczność wykorzystywania protez słuchowych (aparatów oraz implantów ślimakowych) w percepcji sygnałów mowy – umiejętność „słuchania wizualnego” oraz rozwój aktywności komunikacyjnej (w tym także głosowej), kreatywności językowej (dzieci korzystające z fonogestów chętnie i dużo mówią, zadają dużo pytań). Szczególną zaletą fonogestów jest to, że nie uzależniają one swoich użytkowników od siebie. Osoby korzystające z nich – zwłaszcza po opanowaniu podstaw języka – mogą rozmawiać z osobami niestosującymi fonogestów.

źródło: Ewa Małachowska, www.forumlogopedy.pl