neurologia Tag

Obszary wymagające terapii psychologicznej

Na czym polega terapia psychologiczna dzieci jąkających się? Zakładając, że logopeda prowadzący dziecko pracuje z nim nad technicznym aspektem jąkania, rolą psychologa jest praca nad wszystkimi problemami towarzyszącymi temu zaburzeniu. Trudności emocjonalne, konflikty społeczne, niepożądane wydarzenia czy stresy nasilają jąkanie i uniemożliwiają skuteczną terapię.
Do obszarów wymagających pracy lub konsultacji psychologicznej można zaliczyć:

1. Nieumiejętność radzenia sobie z emocjami – najczęstszy problem zgłaszany przez rodziców. Dzieci jąkające się zazwyczaj mają trudności z wyrażaniem i samoregulacją emocji. Stosują nieadaptacyjne strategie radzenia sobie ze złością, strachem, stresem, smutkiem czy porażką. Terapia polega na dostarczeniu dziecku wiedzy o emocjach i umiejętności radzenia sobie z nimi.
2. Niskie poczucie własnej wartości – jeden z najczęstszych problemów zgłaszanych u dzieci jąkających się. Dziecko wykazuje brak wiary we własne możliwości i szybką rezygnację z podejmowanych działań. Wpływ na rozwój poczucia własnej wartości dziecka mają przede wszystkim rodzice, praca musi odbywać się ściśle z ich współpracą.
3. Identyfikacja, rozumienie i zaakceptowanie swojej trudności. Nadal wielu rodziców nie rozmawia ze swoimi dziećmi o problemie jąkania. Dziecko chodzi na terapię, ale nie wie, dlaczego, lub nie rozmawia z rodzicem o swoich trudnościach i emocjach dotyczących jąkania. Bywa, że dziecko nie wie, co się z nim dzieje, ale odczuwa dyskomfort płynący z własnego organizmu i otoczenia. Zaburzenie nie jest nazywane po imieniu i można odnieść wrażenie, że rodzice unikają tego tematu. Taka sytuacja nie jest dobra dla dziecka.
   Pierwszym krokiem pracy w terapii – nie tylko jąkania, ale wszystkich innych zaburzeń rozwoju – jest rozpoznanie i nazwanie problemu. Każdy rodzic i terapeuta powinien przeprowadzić z dzieckiem tzw. mowę motywującą, wyjaśniającą dziecku jego trudność w komunikowaniu się. Taka rozmowa musi być jednak dostosowana do wieku i możliwości dziecka, a także do rodzaju jąkania. Dlatego należy to skonsultować z logopedą prowadzącym dziecko. Dziecku należy okazać zrozumienie dla jego trudności i zawsze odpowiadać mu prawdę na wszystkie jego pytania.
4. Różnorodne zaburzenia lękowe. Częstym problemem zgłaszanym przez rodziców są różnego rodzaju lęki. Są to trudności z obszaru lęków separacyjnych, społecznych, fobii, nasilonych lęków wieku dziecięcego, charakterystycznych dla danej fazy rozwojowej. Terapia polega na wdrożeniu strategii radzenia sobie z lękami i zawsze obejmuje współpracę z rodzicami dziecka.
5. Tendencja do nadmiernego przejmowania się i zamartwiania sytuacjami życia codziennego. Dzieci te często martwią się, co myślą o nich inni. Przejmują się tym, co dzieje się u nich w domu i szkole. Zanim zasną, jeszcze raz przeżywają wydarzenia z całego dnia i często się niepokoją. Praca z psychologiem polega głównie na obalaniu błędnych przekonań i analizie myśli negatywnych, a także wprowadzeniu strategii radzenia sobie ze stresem.
6. Perfekcjonizm. Dość często zdarza się, że dzieci jąkające się wykazują nadmierną staranność i dbałość o szczegóły. Obserwuję, że perfekcjonizm jest związany głównie z obszarem szkolnym, ocenami, a także rysowaniem czy zabawą. Praca nad tendencjami perfekcjonistycznymi jest trudna, gdyż wiążą się one z poczuciem własnej wartości, radzeniem sobie z porażką, wymaganiami rodziców czy schematami myślowymi.
7. Problemy interpersonalne. Najczęstszym problemem jest brak asertywności. Dzieci nie potrafią wyrażać swoich uczuć i swojego zdania. Nie umieją się bronić przed krytyką. Nie radzą sobie z odrzuceniem czy wyśmianiem. Występują trudności z komunikacją z rówieśnikami i zawieraniem przyjaźni. Równie często sygnalizowane są nieśmiałość i problem z zawieraniem nowych znajomości. Pomoc psychologiczna polega na nauce zachowań asertywnych i właściwej komunikacji. W takim wypadku często proponowane są zajęcia grupowe.
8. Problemy rodzinne. Zdarzają się trudności z akceptacją jąkania i uczuć własnego dziecka. Rodzice miewają problemy z wyrażaniem własnych emocji. Pojawiają się lęki rodziców wynikające z jąkania dziecka. Często są to problemy natury wychowawczej, związane z dyscypliną czy nieradzeniem sobie z zachowaniami trudnymi. Bywa, że rodzice stawiają dziecku zbyt wysokie wymagania. Często mówią również o problemie nadmiernej rywalizacji w rodzeństwie. Badania psychologiczne dodatkowo ujawniają problemy małżeńskie związane z komunikacją. Zaleca się wówczas konsultację lub terapię rodzinną, a także warsztaty umiejętności wychowawczych. Po każdym spotkaniu z dzieckiem prowadzona jest psychoedukacja rodzica i wykonywanie ćwiczeń w domu.
9. Reakcja innych dzieci na jąkanie. Rodzice bardzo często proszą o radę, jak reagować na pytania związane z jąkaniem i jak przygotować dziecko do szkoły. Padają pytania, czy i kiedy rozmawiać z innymi dziećmi w przedszkolu czy szkole, zwłaszcza gdy jąkanie jest bardzo nasilone. Wielokrotnie zdarza się, że trzeba pracować z samym dzieckiem nad jego poczuciem własnej wartości i asertywnością, aby umiało radzić sobie z wyśmiewaniem i brakiem akceptacji.
   Na szczęście, coraz mniej jest przypadków szykanowania związanego z samą niepłynnością mowy. Natomiast zdarza się, że dziecko jest odrzucone w grupie z powodu zaburzeń w komunikacji.
10. Współwystępowanie innych chorób lub zaburzeń psychicznych. W praktyce poradnianej najczęstszym zaburzeniem pojawiającym się u pacjentów, obok jąkania, jest zespół Aspergera. Zdarzały się też, sporadyczne, przypadki ADHD i mutyzmu wybiórczego. Największą grupę dzieci jąkających się stanowią jednak pacjenci z różnymi problemami lękowymi. Terapia psychologiczna dziecka jąkającego się, przejawiającego inne poważne zaburzenie, musi być jednak dostosowana i prowadzona zgodnie z dodatkowymi potrzebami, związanymi z innymi trudnościami.
11. Problemy wynikające z opóźnień, nieharmonijności lub deficytów funkcji percepcyjno-motorycznych. W przeważającej większości przypadków dzieci jąkające się są bardzo dobrze rozwinięte poznawczo. Często jednak spotykam się z różnymi przypadkami dysharmonii poszczególnych funkcji poznawczych lub zaburzeniami koncentracji uwagi. Dzieci te wymagają dodatkowych badań psychologiczno-pedagogicznych, nierzadko w kierunku specyficznych trudności w uczeniu się. Pacjenci kierowani są na terapie pedagogiczne, a także wymagają systematycznej pomocy w domu lub szkole.
12. Większość powyższych problemów sygnalizowana jest już w trakcie wywiadu z rodzicami lub na konsultacjach z logopedami prowadzącymi dzieci. Psycholog może jednak dowiedzieć się bardzo wiele z dodatkowych badań psychologicznych. Dzięki zastosowaniu metod projekcyjnych, kwestionariuszy osobowości, testów inteligencji czy trudności szkolnych można zdiagnozować przyczyny problemów dziecka.

źródło: Alicja Pałac-Nożewska, www.forumlogopedy.p